حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی محقق و پژوهشگر علوم دینی اظهار داشت: ما معتقدیم اخلاق ائمه(ع) برگرفته از رسول خدا (ص) و قرآن کریم است. در دیدگاه قرآن کریم انسان ها مخلوقات خداوند هستند و باید ایمان به خدا داشته و شکرگزار او باشند. مردم در دیدگاه قرآن کریم جایگاه بالایی دارند به گونه ای که خداوند در قرآن کریم (سوره حجرات آیه ۱۳) می فرماید: ﴿ َٰیَٰأَیُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَٰکُم مِّن ذَکَرٍۢ وَأُنثَیٰ وَجَعَلْنَٰکُمْ شُعُوبًا وَقَبَآئِلَ لِتَعَارَفُوٓاْ ۚ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ ٱللَّهِ أَتْقَیٰکُمْ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ. ما شما انسان ها را از مرد و زن آفریدیم و شما را شعوب و قبائل مختلف قرار دادیم. همانا با تقوا ترین شما نزد ما گرامی تر است. امام رضا (ع) در پاسخ فردی که پیشنهاد جدا سازی سفره خود با غلامان و کنیزان را داشتند فرمود: «پروردگار متعال واحد است و همه ما از پدر و مادر واحدی به دنیا آمدیم و پاداش و جزای ما به اعمال ماست و به رنگ و پوست و طبقه و نژاد ما نیست».

وی تصریح کرد: امام (ع) می فرماید: «من عمل مردمان را می بینم؛ اگر این غلامان و کنیزان در اعمال و رفتارشان بنده خدا هستند با من به عنوان نوه پیامبر و امام جامعه رفتار خوبی دارند، نزد من مهربان هستند و جایگاه بالایی دارند ولو برده باشند اما اگر افراد پولداری باشند و این ایمان و اعتقاد به خدا و رفتار درستی با مردم نداشته باشند، نزد من جایگاهی ندارند».

وی گفت: مردم نزد امام رضا(ع) از جایگاه بالایی برخوردارند و ملاک رفتار مردم این است که چقدر به خداوند ایمان داشته باشند. هرچه رفتار مردم قرآنی باشد از جایگاه بالایی نزد امام برخوردار است و هرچه مردم بی ایمان و بی اعتقاد و دارای رفتار ناشایست بوده و ظالم و ستمگر در حق مردم باشند از جایگاه پایین تری نزد امام برخوردار خواهند بود. همچنانکه در آیات دیگری از قرآن کریم این موضوع را مطرح می کند و اینها ملاک رفتار امام رضا (ع) با مردم جامعه است.

وی میزان آزادی بیان را مربوط به اعتقاد جامعه، رفتار حاکمان و رفتار مردم با خودشان دانست و گفت: اصل اول و کلّی این است که مردم در رفتار خود آزاد هستند. همچنانکه خداوند انسان ها را آزاد آفریده و به آنها فرموده که ما شما را از زن و مرد آفریدیم و نعمت های فراوان به شما دادیم تا با یکدیگر رفتار خوبی داشته باشید.

وی در ادامه به دسته دیگری از آیات قرآن کریم درباره آزادی انسان اشاره کرد و افزود: اصطلاحی هم با برداشت از مباحث جبر و اختیار در مسائل کلامی داریم که می فرماید: «لاجبر ولاتفویض بل امر بین الأمرین؛ شما انسان ها در اعمال و رفتارتان نه مجبور هستید و نه به خود واگذار شده اید بلکه مختار هستید که یکی از دو امر را برگزینید».

امام رضا(ع) هم می‌فرماید: «خداوند عزوجل فرموده است: ‌ای پسر آدم! تو به مشیت من آن کسی هستی که می‌خواهی و به قوت من دستورهایم را به جا آوردی و به نعمت من بر معصیت من نیرو یافتی. تو را شنوا و بینا قرار دادم. آنچه از کار نیک به تو می‌رسد از ناحیه خداوند است و آنچه از بدی به تو می‌رسد، از خودت است و این بدین سبب است که من به کارهای نیک تو از تو سزاوارترم و تو به کارهای بدت از من سزاوارتری و این بدان سبب است که من درباره آنچه انجام می‌دهم، بازخواست نمی‌شوم؛ در حالی که مردم بازخواست می‌شوند».

وی با بیان اینکه انسان موجودی اجتماعی است، گفت: اعتقاد انسان ها بر آزادی است به این معنا که خداوند به انسان ها عقل داده تا بین راه صحیح و نادرست انتخاب گر باشند. همچنانکه در طول تاریخ انسان ها یا تابع عقل خود بوده و در مسیر صداقت و انسان دوستی و رفتار صحیح حرکت کردند یا ظالم و ستمگر بودند و حق دیگران را می خوردند و در مسیر انحرافی حرکت می کردند.

وی ادامه داد: رفتار انسان ها در امور اجتماعی هم بستگی به حاکمان جامعه دارد؛ حاکمان می توانند مردم را مجبور به انجام یکسری کارها کنند. اگر حاکم ظالم و ستمگری بر مردم حاکم شود، مردم را به کارهای ناشایست سوق می دهد و اگر حاکم عادل بر جامعه سلطه داشته باشد، کارهای صحیح را به مردم یاد می دهد و آنها را به سمت فلاح هدایت می کند. در روایت هم آمده که «الناس علی دین ملوکهم».

وی گفت: آزادی مردم مشروط به اعتقادشان است؛ اگر مردم ایمان صحیح و واقعی را براساس دین خدا انتخاب کرده باشند، آزادی شان در قید و بند ایمانشان است. اما اگر ایمان صحیحی نداشته باشند و جزو ستمگران و ظالمان باشند، آزادی شان در مسیر همان رفتارها و اعتقاداتشان است.

وی با اشاره به سخن معروف امام رضا (ع) که فرمودند «رَحِمَ اللهُ عَبداً أحیی أمرَنا؛ فَقُلتُ لَه: وَ کَیفَ یُحیی أمرُکُم؟ قَال: یَتَعَلَّم عُلُومَنا وَ یُعَلِّمُها النَّاسَ، فَإنَّ النَّاسَ لَو عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلامِنا لَاتَّبَعُونَا» اظهار داشت: مؤمنان و شیعیان باید با شناخت کامل نسبت به احادیث و روایات از اهل بیت (ع) تبعیت کنند و سپس این زیبایی های کلام ائمه (ع) را نشر دهند که این همان وظیفه علما و بزرگان دینی است که مسئول و متصدی دروس اجتهادی و فقهی و حوزوی هستند و وظیفه سنگینی در این جهت دارند. اصحاب و شاگردان ائمه معصومین (ع) در طول حیات ایشان سخنان آنها را نوشته و نسل به نسل به دست ما رسانده اند. امروز هم یکی از جامع ترین کتب روایی، کتاب «بحارالانوار» مرحوم علامه مجلسی است که بیش از ۱۱۰ جلد چاپ و ترجمه هم شده است. وظیفه اولیه علما و دانشمندان دین است که این روایات را از جهت لغت، معانی و پیام بشناسند و خوب فهم کنند و در موضوعات مختلف قرآنی، تاریخی، حدیثی و فقهی دسته بندی نموده و به شیعیان و علاقه مندان بیاموزند. به ویژه آنکه امروزه امکانات فراوانی برای نشر این احادیث وجود دارد. این اقدام برکات زیادی به همراه دارد از جمله آنکه مردم جهان با شنیدن آن به دین علاقه مند می شوند. همانگونه که امروزه از جوامع غیراسلامی در مراسم اربعین شرکت می کنند و با مبلغان دینی گفت وگو کرده و بعد از شنیدن سخنان ناب و زیبای اهل بیت (ع) به مذهب حق اسلامی و شیعه و پیرو اهل بیت (ع) گرایش پیدا می کنند.

وی ادامه داد: برخی از بزرگان در توضیح این حدیث فرموده اند، زیبائی و نیکوئی، و دل پسندی در سخنان اهل بیت (ع) نهفته است که اگر مردم به آن آشنا و آگاه شوند، به آنان گرویده و از ایشان پیروی و متابعت می نمایند.

آقای جعفری فراهانی گفت: البتّه فصاحت و بلاغت کلام – که کلام خالی از تعقید و پیچیدگی، و کلمات وحشی، و دور از اذهان باشد و رسا و به مقتضای حال گفته شده باشد- امتیازی است که سخنان آن بزرگواران، به آن آراسته است و مخصوصاً خطبه هائی که در مناسبات و فرصت های مهمّ انشاء فرموده اند، در این جهت، بی نظیر است.

وی در عین حال گفت: تلاش گسترده ای برای نشر این آموزه های ائمه (ع) علی رغم وجود امکانات فراوان صورت نگرفته است و مسئولان و رهبران دینی جامعه شاید به صورت صد درصد به وظیفه خود عمل نکردند اما همین مقدار را هم باید قدردان باشیم.

وی کتاب «عیون اخبارالرضا(ع)» را حاوی سخنان امام هشتم و درجای خود ارزشمند دانست و گفت: این کتاب توسط مرحوم شیخ صدوق جمع آوری و به زبان فارسی هم ترجمه شده است که قابل استفاده درموضوعات مختلف خداشناسی، جامعه شناسی، حقوق و وظایف دینی و اجتماعی و آزادی مردم است.

وی پیشنهاد کرد: احادیث این کتاب به اشکال مختلف برای مردم ترجمه و نشر داده شود. یکی از مهم ترین چیزهایی که از ناحیه امام رضا (ع) برای مردم جای تبیین دارد، حدیث «سلسلة الذهب» است. این حدیث ارزش جایگاه امامت را در تعالیم اسلامی و قرآنی بیان می کند. بنابراین حدیث، لازمه توحید و ایمان به خداوند، اعتقاد به «امامت» است. چون امام جامعه  و منصوب از طرف خداوند باید انواع صفات الهی و وظایف مردم را تبیین نموده و جامعه را به سمت رستگاری و دین الهی هدایت کند.

وی یکی دیگر از راه های ترویج آموزه های امام رضا(ع) را بهره گیری از ابزار هنر و فیلم دانست و گفت: «ولایت عشق» اثر بی نظیری در زمان خود بود که نمای نسبتاً خوبی از زندگی امام رضا (ع) را به نمایش گذاشت و الان هم وقتی این فیلم پخش می شود جوانان ما و کسانی که آشنایی کاملی با این امام همام ندارند، جذب آن می شوند.